15 godzin temu
Osoby z niepełnosprawnościami w Polsce mogą od dzisiaj liczyć na bezprecedensowe wsparcie finansowe, które radykalnie zmienia ich sytuację materialną. Od 2 maja 2025 roku rusza kolejna transza wypłat świadczenia wspierającego, które w najwyższym wymiarze sięga imponującej kwoty 4133 złotych miesięcznie. Ten innowacyjny program pomocowy wyróżnia się na tle dotychczasowych form wsparcia całkowitym brakiem kryterium dochodowego oraz automatyczną waloryzacją, która skutecznie chroni realną wartość świadczenia przed inflacją.
Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce
Program świadczenia wspierającego został zaprojektowany z myślą o dorosłych osobach z niepełnosprawnościami, które potrzebują regularnego wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Jest to pierwsza w historii polskiego systemu zabezpieczenia społecznego forma pomocy finansowej o tak znacznej wysokości, przyznawana bez względu na status majątkowy beneficjenta. Eksperci określają ten program jako rewolucyjny przełom w podejściu państwa do wsparcia osób z niepełnosprawnościami.
Aby skorzystać z tego wsparcia finansowego, należy spełnić kilka podstawowych kryteriów. Przede wszystkim świadczenie adresowane jest do osób, które ukończyły 18 rok życia i posiadają obywatelstwo Polski, kraju członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Program uwzględnia również sytuację cudzoziemców spoza tych obszarów, którzy legalnie przebywają w Polsce i mają zapewniony dostęp do polskiego rynku pracy. Dodatkowym wymogiem jest faktyczne zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Fundamentalnym kryterium kwalifikującym do otrzymania świadczenia wspierającego jest uzyskanie odpowiedniej liczby punktów określających poziom potrzeby wsparcia. Świadczenie przysługuje wyłącznie osobom, które w specjalistycznej ocenie uzyskały od 70 do 100 punktów w tej skali. Co istotne, wprowadzanie programu przebiega etapowo, co pozwala na stopniowe włączanie kolejnych grup beneficjentów. Od stycznia 2024 roku program objął osoby z najwyższymi potrzebami wsparcia (87-100 punktów), od stycznia 2025 roku rozszerzono go na osoby z poziomem 78-86 punktów, a w styczniu 2026 roku dostęp uzyskają również osoby z poziomem 70-77 punktów.
Procedura ubiegania się o świadczenie wspierające została zaprojektowana jako dwustopniowy proces. W pierwszej kolejności należy złożyć wniosek do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON), który funkcjonuje przy adekwatnym terytorialnie wojewodzie. Po weryfikacji dokumentacji i przeprowadzeniu oceny, WZON wydaje specjalną decyzję określającą indywidualny poziom potrzeby wsparcia. Co warte podkreślenia, decyzja ta wydawana jest na okres tożsamy z okresem ważności posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności, jednak maksymalnie na siedem lat.
Po uzyskaniu pozytywnej decyzji WZON, kolejnym krokiem jest złożenie elektronicznego wniosku w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Ustawodawca przewidział wyłącznie elektroniczną formę aplikowania, co ma usprawnić proces i zminimalizować biurokrację. Osoby z niepełnosprawnościami mogą skorzystać z trzech dostępnych kanałów: platformy PUE ZUS, portalu informacyjno-usługowego Emp@tia dostępnego pod adresem empatia.mpips.gov.pl oraz systemów bankowości elektronicznej współpracujących z ZUS. Istotnym uproszczeniem procedury jest fakt, iż do wniosku o świadczenie wspierające nie trzeba dołączać kopii decyzji wydanej przez WZON – wystarczy podać jej numer identyfikacyjny. Należy jednak pamiętać, by wskazać numer decyzji, w której WZON określił konkretną liczbę punktów poziomu potrzeby wsparcia, a nie numer standardowego orzeczenia o niepełnosprawności.
Wysokość świadczenia wspierającego została ściśle powiązana z dwoma kluczowymi parametrami: liczbą przyznanych punktów w skali potrzeby wsparcia oraz aktualną wysokością renty socjalnej. Ta innowacyjna formuła zapewnia automatyczną rewaloryzację świadczenia wraz z każdą zmianą wysokości renty socjalnej. Kwota świadczenia waha się od 40 do 220 procent renty socjalnej, co po ostatniej marcowej waloryzacji 2025 roku (kiedy renta socjalna wzrosła do 1878,91 zł) przekłada się na następujące wartości miesięcznego wsparcia:
Dla poziomu 70-74 punktów przysługuje świadczenie w wysokości 751,56 zł, co stanowi 40 procent renty socjalnej. Osoby z poziomem 75-79 punktów otrzymują 1127,35 zł, czyli 60 procent renty socjalnej. Beneficjenci z poziomem 80-84 punktów mogą liczyć na 1503,13 zł miesięcznie, co odpowiada 80 procentom renty socjalnej. Przy poziomie 85-89 punktów świadczenie wzrasta do 2254,69 zł, czyli 120 procent renty socjalnej. Osoby z poziomem 90-94 punktów otrzymują znaczącą kwotę 3382,04 zł, stanowiącą 180 procent renty socjalnej. Najwyższe wsparcie otrzymują osoby z poziomem 95-100 punktów – aż 4133,60 zł miesięcznie, co odpowiada 220 procentom renty socjalnej.
Wyjątkowo istotnym aspektem świadczenia wspierającego jest całkowity brak kryterium dochodowego, co stanowi fundamentalną różnicę w porównaniu z większością innych programów pomocowych funkcjonujących w polskim systemie zabezpieczenia społecznego. Oznacza to, iż świadczenie przysługuje niezależnie od wysokości dochodów osiąganych przez osobę z niepełnosprawnością. Takie rozwiązanie eliminuje tzw. pułapkę świadczeniową, która często zniechęcała osoby z niepełnosprawnościami do podejmowania pracy zarobkowej z obawy przed utratą wsparcia finansowego.
Kolejnym przełomowym aspektem programu jest możliwość łączenia świadczenia wspierającego z innymi formami wsparcia otrzymywanymi przez osoby z niepełnosprawnościami. Beneficjenci mogą jednocześnie pobierać rentę socjalną, rentę z tytułu niezdolności do pracy, zasiłek pielęgnacyjny czy inne świadczenia, nie tracąc prawa do nowego wsparcia. Ten aspekt programu był szczególnie pozytywnie oceniany przez środowiska osób z niepełnosprawnościami, które od lat postulowały konieczność wprowadzenia kompleksowego systemu wsparcia.
Systematyczna waloryzacja świadczenia wspierającego stanowi kolejny atut programu, szczególnie istotny w okresie podwyższonej inflacji. Ponieważ wysokość świadczenia jest bezpośrednio powiązana z kwotą renty socjalnej, każda coroczna waloryzacja renty automatycznie przekłada się na proporcjonalny wzrost świadczenia wspierającego. Jest to mechanizm skutecznie chroniący realną wartość nabywczą świadczenia przed skutkami inflacji, co ma fundamentalne znaczenie dla stabilności finansowej beneficjentów w dynamicznie zmieniających się warunkach ekonomicznych.
Wypłaty świadczenia wspierającego realizowane są według precyzyjnie określonego harmonogramu, rozłożonego równomiernie na przestrzeni całego miesiąca. Terminy przekazywania środków przypadają na następujące dni: 2., 4., 7., 9., 12., 14., 16., 18., 20. oraz 22. dzień każdego miesiąca. W przypadku gdy wyznaczony termin przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, pieniądze są przekazywane z jednodniowym wyprzedzeniem. Taki system zapewnia regularność wsparcia i umożliwia beneficjentom precyzyjne planowanie domowego budżetu.
Czołowi eksperci zajmujący się polityką społeczną zgodnie podkreślają, iż wprowadzenie świadczenia wspierającego stanowi historyczny krok w kierunku bardziej kompleksowego i skutecznego systemu wsparcia osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Dr Marta Kowalska z Instytutu Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego zwraca uwagę, iż program ten realizuje długo oczekiwane postulaty środowisk osób z niepełnosprawnościami, dotyczące indywidualizacji wsparcia oraz dostosowania jego wysokości do rzeczywistych potrzeb beneficjentów.
Organizacje pozarządowe działające na rzecz osób z niepełnosprawnościami z entuzjazmem przyjęły nowe świadczenie, podkreślając jego potencjał w zakresie poprawy jakości życia beneficjentów. Fundacja „Integracja” zwraca uwagę na fakt, iż środki otrzymywane w ramach świadczenia wspierającego mogą być przeznaczone na różnorodne cele związane z codziennym funkcjonowaniem, takie jak: finansowanie kosztownej rehabilitacji, zakup specjalistycznego sprzętu medycznego i ortopedycznego, nabycie nierefundowanych leków, opłacenie usług asystenckich czy zapewnienie profesjonalnej opieki domowej. W sytuacji gdy znaczna część osób z niepełnosprawnościami napotyka liczne bariery w dostępie do otwartego rynku pracy, świadczenie to stanowi najważniejsze uzupełnienie często bardzo ograniczonych dochodów.
Warto podkreślić, iż innowacyjna konstrukcja świadczenia wspierającego umożliwia jego łączenie z aktywnością zawodową, co stanowi istotną zachętę do podejmowania zatrudnienia przez osoby z niepełnosprawnościami. Jest to rozwiązanie w pełni zgodne z nowoczesnymi koncepcjami wsparcia tej grupy społecznej, które kładą nacisk na umożliwienie pełnego uczestnictwa w życiu społecznym i gospodarczym, a nie tylko na zapewnienie podstawowych potrzeb bytowych. Dzięki temu świadczenie wspierające nie tylko poprawia sytuację materialną beneficjentów, ale również wspiera ich autonomię i niezależność.
Postępująca popularność świadczenia wspierającego znajduje odzwierciedlenie w statystykach. Według najnowszych danych udostępnionych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, liczba wniosków składanych do wojewódzkich zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności systematycznie rośnie, osiągając już ponad 250 tysięcy. W miarę rozszerzania programu na kolejne grupy osób z niepełnosprawnościami, prognozuje się dalszy, dynamiczny wzrost liczby beneficjentów. Szacuje się, iż docelowo świadczenie wspierające może objąć choćby 1,3 miliona osób z niepełnosprawnościami w Polsce.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej prowadzi intensywną kampanię informacyjną skierowaną do potencjalnych beneficjentów świadczenia wspierającego. W ramach akcji organizowane są webinaria, publikowane są materiały informacyjne w formatach dostępnych dla osób z różnymi niepełnosprawnościami, a także uruchomiono specjalną infolinię, gdzie można uzyskać szczegółowe informacje na temat procesu ubiegania się o świadczenie. Dodatkowo, w powiatowych centrach pomocy rodzinie oraz miejskich ośrodkach pomocy społecznej dostępni są przeszkoleni pracownicy, którzy pomagają w skompletowaniu niezbędnej dokumentacji i wypełnieniu wniosków.
Osoby kwalifikujące się do otrzymania świadczenia wspierającego powinny jak najszybciej rozpocząć proces aplikacyjny. Pierwszy etap, czyli złożenie wniosku do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, może wiązać się z pewnym okresem oczekiwania na decyzję, dlatego zaleca się zaplanowanie tego procesu z odpowiednim wyprzedzeniem. Warto również pamiętać, iż w przypadku trudności z elektronicznym złożeniem wniosku do ZUS, można skorzystać z bezpłatnej pomocy pracowników tej instytucji w lokalnych placówkach terenowych.
Wdrożenie świadczenia wspierającego stanowi element szerszej strategii państwa w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnościami, obejmującej również programy aktywizacji zawodowej, likwidacji barier architektonicznych czy rozwoju usług asystenckich. Eksperci podkreślają, iż dopiero kompleksowe podejście, łączące wsparcie finansowe z innymi formami pomocy, może skutecznie przyczynić się do pełnej integracji społecznej osób z niepełnosprawnościami.
Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w niedawnym wywiadzie zapowiedział, iż świadczenie wspierające będzie w przyszłości podlegać dalszym modyfikacjom, mającym na celu jeszcze lepsze dostosowanie go do realnych potrzeb beneficjentów. Planowane są między innymi uproszczenia proceduralne, skrócenie czasu oczekiwania na decyzję WZON oraz wprowadzenie dodatkowych mechanizmów wsparcia dla osób z rzadkimi rodzajami niepełnosprawności.
Świadczenie wspierające stanowi milowy krok w kierunku budowy nowoczesnego, odpowiadającego na rzeczywiste potrzeby systemu wsparcia osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Jego uniwersalny charakter, znacząca wysokość oraz mechanizm waloryzacji sprawiają, iż może ono realnie i długofalowo przyczynić się do poprawy jakości życia setek tysięcy osób z niepełnosprawnościami. Kolejne wypłaty, rozpoczynające się 2 maja, trafią do tysięcy beneficjentów, oferując im większą stabilność finansową, samodzielność decyzyjną oraz możliwość pełniejszego zaspokojenia swoich indywidualnych potrzeb związanych z funkcjonowaniem w codziennym życiu.
Wprowadzenie świadczenia wspierającego spotkało się również z uznaniem międzynarodowych organizacji monitorujących wdrażanie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Europejskie Forum Osób Niepełnosprawnych uznało polski program za jeden z najbardziej postępowych w regionie, podkreślając szczególnie pozytywnie brak kryterium dochodowego oraz powiązanie wysokości wsparcia z indywidualnymi potrzebami beneficjentów.
Najbliższe miesiące będą najważniejsze dla oceny skuteczności programu w praktyce. Ministerstwo zapowiedziało przeprowadzenie kompleksowej ewaluacji, która pozwoli na identyfikację potencjalnych obszarów wymagających udoskonalenia. Równolegle prowadzone są badania naukowe mające na celu ocenę wpływu świadczenia wspierającego na jakość życia beneficjentów, ich aktywność społeczną oraz sytuację na rynku pracy. Wyniki tych analiz posłużą do projektowania kolejnych rozwiązań wspierających osoby z niepełnosprawnościami w Polsce.
