Szok w połowie wakacji! Bociany już szykują się do odlotu – ornitolodzy zdradzają, dlaczego tak wcześnie opuszczają Polskę

Wakacje trwają, a bociany już myślą o podróży na południe

Choć w kalendarzu wciąż mamy środek lata, a pola i łąki w Polsce pełne są zieleni, przyroda zaczyna wysyłać pierwsze sygnały zbliżającej się jesieni. Ornitolodzy informują, iż bociany – symbol polskiej wsi i zwiastun wiosny – coraz częściej gromadzą się w większe grupy i szykują się do odlotu w stronę Afryki. Dla wielu mieszkańców wsi i miast może to być zaskoczeniem, bo przecież sierpień dopiero się rozpoczął.

Specjaliści przypominają jednak, iż w tym roku bociany wyjątkowo wcześnie pojawiły się w Polsce – pierwsze osobniki obserwowano już w połowie marca, a niekiedy choćby pod koniec lutego. To oznacza, iż ich sezon lęgowy i czas spędzony w kraju również skończy się wcześniej niż zwykle.

Dlaczego bociany odlatują wcześniej niż w poprzednich latach?

Według ekspertów powody wcześniejszych przygotowań do migracji mogą być złożone. Najważniejsze z nich to:

• Wcześniejszy przylot wiosną – bociany zaczęły lęgi szybciej, więc ich młode są już samodzielne i gotowe do podróży.

• Zmiany klimatyczne – cieplejsza wiosna i lato sprawiają, iż cykl życia ptaków przesuwa się o kilka tygodni.

• Warunki pokarmowe – tegoroczne upały i susza w niektórych regionach spowodowały, iż łatwiej było znaleźć pożywienie wiosną, ale latem zasoby zaczęły się kurczyć.

• Instynkt migracyjny – bociany działają według zakodowanego w genach rytmu, a ten może reagować na warunki pogodowe i długość dnia.

Ornitolodzy zauważają, iż wcześniejszy odlot nie jest powodem do paniki, ale naturalną reakcją ptaków na warunki środowiskowe.

Pierwsze sygnały odlotu – co mówią obserwacje w terenie

W ostatnich dniach w wielu regionach Polski można zauważyć bociany krążące w powietrzu w tzw. kominie termicznym – to charakterystyczny widok poprzedzający migrację. Ptaki zbierają się w większe stada, ćwiczą lot i wzajemnie obserwują swoje możliwości.

W niektórych gminach rolnicy donoszą, iż gniazda, które jeszcze w lipcu były pełne piskląt, teraz stoją puste. Bociany wraz z młodymi przenoszą się na tereny, gdzie mogą łatwo żerować przed długą podróżą – często są to pola po żniwach, łąki nad rzekami oraz okolice stawów rybnych.

Trasa bocianów z Polski do Afryki

Bociany z Polski pokonują choćby 10 tysięcy kilometrów w drodze na zimowiska. W zależności od populacji wybierają dwie główne trasy:

• Szlak wschodni – przez Ukrainę, Turcję, Bliski Wschód, a następnie wzdłuż Nilu aż do Afryki Subsaharyjskiej.

• Szlak zachodni – przez Niemcy, Francję, Hiszpanię, a następnie przez Cieśninę Gibraltarską do Afryki Północnej i dalej w głąb kontynentu.

Podróż trwa kilka tygodni, a bociany lecą w grupach, co ułatwia im korzystanie z prądów wznoszących i zmniejsza wysiłek.

Czy wcześniejszy odlot to problem dla polskiej przyrody?

Specjaliści uspokajają, iż wcześniejsze odloty nie muszą oznaczać kryzysu. Bociany potrafią doskonale dopasować swój cykl życia do warunków pogodowych. Jednak ornitolodzy zwracają uwagę na pewne zagrożenia:

• Skrócenie okresu obecności bocianów w Polsce może wpłynąć na ograniczenie liczby lęgów w przyszłości.

• Zmiany klimatyczne mogą zaburzyć synchronizację ptaków z dostępnością pożywienia.

• Susze i ekstremalne zjawiska pogodowe w Afryce również zagrażają ich przetrwaniu.

Bocian – symbol Polski i wiejski strażnik tradycji

Bociany to jedne z najbardziej rozpoznawalnych ptaków w Polsce. W wielu regionach ich gniazda traktowane są jak talizman przynoszący szczęście. W kulturze ludowej wierzono, iż dom, na którym bocian zbuduje gniazdo, będzie wolny od pożarów i chorób.

Dla wielu mieszkańców wsi moment odlotu bocianów jest symbolicznym sygnałem, iż lato powoli ustępuje miejsca jesieni. Dawne przysłowia mówią: „Gdy bociany odlecą, będzie zima lekka” lub „Bocian na gnieździe, w polu zboże w wieździe”.

Jak obserwować odloty bocianów?

Miłośnicy przyrody mogą w najbliższych tygodniach wybrać się na pola i łąki, aby zobaczyć widowiskowe zbiorowe starty tych ptaków. Najlepsze warunki do obserwacji to:

• Słoneczne dni bez silnego wiatru.

• Otwarte przestrzenie, szczególnie w pobliżu zbiorników wodnych.

• Godziny przedpołudniowe, kiedy prądy termiczne są najsilniejsze.

Warto mieć ze sobą lornetkę i aparat fotograficzny – takie chwile są niezapomniane i stanowią piękne świadectwo naturalnego rytmu przyrody.

Zmiany klimatu a przyszłość bocianów

Naukowcy ostrzegają, iż globalne ocieplenie może w przyszłości znacząco zmienić wzorce migracyjne bocianów. Już teraz w niektórych krajach Europy Zachodniej obserwuje się, iż część ptaków rezygnuje z dalekich podróży i zimuje w Hiszpanii czy Portugalii, gdzie dostęp do pożywienia jest wystarczający.

Czy taki scenariusz czeka polskie bociany? Ornitolodzy nie wykluczają, iż w kolejnych dekadach część populacji może skracać trasę lub w ogóle nie opuszczać Europy, jeżeli zimy będą coraz łagodniejsze.

Podsumowanie

Wcześniejsze niż zwykle przygotowania bocianów do odlotu są naturalną odpowiedzią na warunki klimatyczne i cykl przyrodniczy. Choć dla wielu z nas widok odlatujących ptaków w połowie wakacji jest zaskakujący, dla nich to jedynie element odwiecznej wędrówki. Warto wykorzystać najbliższe tygodnie, by pożegnać bociany i życzyć im bezpiecznej podróży, bo wrócą do nas znów – najpewniej szybciej, niż się spodziewamy.

• Świnoujście znów w słońcu! Na plaży 30 stopni, turyści wypełnili promenadę i hotele. Czy do miasta wróciło lato?
• Świnoujście – Pani Agatowska panie Mazepa – tak powinna wygląda promenada w Świnoujściu w sobotni poranek ??
• Świnoujście czeka na efekty wizyty Joanny Agatowskiej w Warszawie – czy tym razem będzie sukces?