Strajk w „Fazosie” sprzed 45 lat – początek Solidarności na Górnym Śląsku. Uroczyste obchody już w czwartek

21 sierpnia 1980 roku w Fabryce Zmechanizowanych Obudów Ścianowych „Fazos” w Tarnowskich Górach wybuchł pierwszy dobrze zorganizowany strajk w województwie katowickim. W tym roku miasto obchodzi 45. rocznicę wydarzeń, które zapoczątkowały falę protestów na Śląsku i powstanie NSZZ „Solidarność”.

Protest w cieniu Stoczni Gdańskiej

Strajkujący w „Fazosie” pracownicy inspirowali się wydarzeniami z Gdańska, gdzie tydzień wcześniej rozpoczął się protest w Stoczni im. Lenina. Oprócz postulatów płacowych i socjalnych domagali się pełnej informacji o sytuacji w kraju oraz szczegółów dotyczących postulatów gdańskich stoczniowców.

Pomimo presji ze strony działaczy partyjnych, dyrekcji oraz służb porządkowych – MO i SB – pracownicy nie ustąpili. Już następnego dnia przygotowali rezolucję popierającą strajk w Gdańsku, w tym postulaty wolnych związków zawodowych.

Pierwszy krok do NSZZ „Solidarność”

Strajk w „Fazosie” był pierwszym tak odważnym wystąpieniem pracowników śląskich zakładów i dał początek fali protestów w całym województwie katowickim. W Tarnowskich Górach powstały niedługo struktury NSZZ „Solidarność”, początkowo powiązane z Bytomiem, a później samodzielne – Podregion NSZZ „Solidarność” Tarnowskie Góry.

Obchody 45. rocznicy

W czwartek, 21 sierpnia 2025 r. w Tarnowskich Górach odbędą się uroczystości upamiętniające te wydarzenia:

• 11:00 – msza św. w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła

• 12:00 – złożenie kwiatów pod tablicą NSZZ „Solidarność” przy dzwonnicy Gwarków

W uroczystościach weźmie udział dr Andrzej Sznajder, dyrektor Oddziału IPN w Katowicach.

Podcast IPN Katowice

Już 20 sierpnia 2025 r. na platformie Spotify ukazał się nowy odcinek podcastu „PodCzas – Podcast IPN Katowice” zatytułowany: „Fazos – preludium wielkiej fali”.

Twórcy podcastu odpowiadają na pytania:

• Czy kilkugodzinna przerwa w „Fazosie” w maju 1980 r. miała wpływ na sierpniowy strajk?
• Co wyróżniało protest tarnogórzan od wcześniejszych przypadków niezadowolenia pracowników regionu?
• Jak strajk w „Fazosie” wpłynął na sytuację w całym województwie?

To obowiązkowa lekcja historii dla wszystkich, którzy chcą poznać początki Solidarności na Śląsku.