Ksiądz prałat Zdzisław Pyszka – z cyklu MÓJ BRZEG Romualda Nowaka

Specjalnym dekretem arcybiskupa wrocławskiego Józefa Kupnego z dniem 1 lipca 2025 został przeniesiony w stan spoczynku ksiądz proboszcz parafii św. Mikołaja Brzegu Zdzisław Pyszka, który ten zaszczytny urząd sprawował przez 33 lata od 1992 r. W niedzielę 29 czerwca 2025 r. w kościele św. Mikołaja sprawowana była uroczysta msza dziękczynna za tyle lat posługi. Ksiądz Zdzisław był wspaniałym duszpasterzem, który dbał o parafię i swoich parafian, ale przy tej okazji warto przypomnieć też jego wielkie zasługi dla gotyckiego kościoła stojącego w centrum naszego miasta.

Ksiądz Zdzisław Pyszka urodził się w Długołęce 25 lutego 1950 r. Po skończeniu Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa Wincentego Urbana 31 maja 1975 r. W tym samym roku został wikarym parafii św. Bonifacego w Zgorzelcu. Przed 1980 r. został przeniesiony do parafii św. Jadwigi Śląskiej we Wrocławiu-Leśnicy, potem służył w parafii katedralnej św. Jana Chrzciciela, by wrocławski etap swej pracy duszpasterskiej zakończyć w parafii NMP Różańcowej na Kiełczowie. W 1986 r. został powołany na stanowisko proboszcza parafii św. Walentego w Lubiążu, które piastował przez sześć lat. Dał się wtedy poznać jako wspaniały gospodarz i zarządca parafii, dbając nie tylko o zabytkowy barokowy kościół, ale także modernizując dom parafialny. prawdopodobnie dlatego, doceniając jego wielkie zaangażowanie i zdolności organizacyjne, ówczesny kardynał Henryk Gulbinowicz przeniósł go do Brzegu, gdzie w 1992 r. został mianowany proboszczem parafii św. Mikołaja. Tutaj został w 2001 r., dziekanem dekanatu Brzeg Południe, która to funkcję sprawował do 2013 r. Od 2000 r. był kanonikiem honorowym, eks-numerariuszem Kapituły Kolegiackiej. Jest to tytuł honorowy nadawany przez biskupa diecezjalnego księżom, którzy pełnili funkcję numerariusza (członka kapituły) i zostali zwolnieni z tego stanowiska, zachowując jednak tytuł honorowy kanonika. W 2006 r. otrzymał także tytuł Kapelana Honorowego Ojca Świętego, godność honorową nadawaną przez Papieża kapłanom w uznaniu ich zasług dla Kościoła.
W momencie gdy proboszczem parafii św. Mikołaja został w 1992 r. ksiądz Zdzisław Pyszka minęło dokładnie 25 lat od udostępnienia tej gotyckiej świątyni brzeskim wiernym. Minęło więc wystarczająco dużo czasu, aby wiele elementów nowego wyposażenia uległo uszkodzeniu czy poważniejszej destrukcji. Dlatego pierwsze decyzje nowego proboszcza zmierzały do naprawienia zniszczonych elementów i przywrócenie kościołowi jego dawnej świetności.
Pierwsze prace zabezpieczające przeciekające dachy naw bocznych podjęto jeszcze jesienią 1992 r. Do czerwca 1993 r. zabezpieczono drewniane konstrukcje wszystkich dachów, dokonując trucia owadów – drewnojadów i impregnacji środkami chemicznymi. Wymieniono wszystkie uszkodzone dachówki nad nawami bocznymi, nad zakrystią i na dachach obu wież. Po dokonaniu tych napraw odbyło się malowanie całego wnętrza świątyni. W lecie 1995 r. przeprowadzono renowację drzwi zewnętrznych oraz ławek i dwunastu klęczników. W dniu 7 maja 1997 r. rozpoczęły się prace zabezpieczające detali architektonicznych na zewnątrz kościoła, wykonanych z piaskowca. Kontynuowane były prace na dachach nawy głównej i przy wieżach. Zakończyły się one wraz z montażem ostatniego okna nawy głównej po stronie północnej, na początku listopada 1998 r. W dniu 24 lipca 2000 r. rozpoczęły się prace przy naprawie przypór od strony zachodniej, przy wieży południowej.
Po czterdziestu latach od momentu pokrycia dachu nad nawą główną proboszcz ks. Zdzisław Pyszka, po zasięgnięciu opinii specjalistów, zdecydował w początkach 2007 r. o podjęciu starań o jego remont kapitalny. Rozpoczął się on 6 września 2007 r. i przewidywał remont więźb dachowych, remont lukarn w pokryciach dachowych, wymianę rynien i rur spustowych na nowe z blachy tytanowo-cynkowej, wymianę instalacji odgromowej oraz pokrycie dachów dachówką ceramiczną, typu zakładkowego mnich-mniszka. Prace pierwszego etapu, polegające na pokryciu dachu nawy głównej, zakończyły się 17 grudnia 2007 r. W następnym 2008 r. rozpoczął się drugi etap remontu, podczas którego robotnicy firmy Architekton, zgodnie z projektem, ułożyli dachówki nad nawami bocznymi i kaplicami oraz na wieżach kościoła.
Niestety, już w następnym 2009 r. nad częścią prezbiterialną wewnątrz kościoła zaczęły intensywnie opadać tynki. Przyczyną takiego złego stanu tynków i żebrowań w części prezbiterialnej był fatalny stan techniczny zewnętrznych przypór przy prezbiterium. Proboszcz parafii, ks. Zdzisław Pyszka, natychmiast rozpoczął starania o pozyskanie środków na remont tych elementów architektonicznych. Odbiór prac nastąpił 5 grudnia 2017 r. Parafia i proboszcz planowali jednak kontynuację robót przy kolejnych przyporach i gzymsie po stronie północnej nawy głównej oraz przy odnowieniu ceglanej elewacji kościoła. Przy tej okazji odtworzono dekoracyjny fryz pod wysuniętym gzymsem. Dzięki wielkim staraniom proboszcza Pyszki w kolejnych latach restaurowano następne partie elewacji gotyckiej świątyni. Niedawno rozpoczął się dziesiąty etap tych prac przy elewacji po stronie południowej nad wejściem bocznym. W ten sposób dzięki niestannym zabiegom o środki finansowe na te remonty kościół św. Mikołaja odzyskuje swój pierwotny blask.
Niemal równolegle do prowadzonych budowlanych robót remontowych trwały od początku lat 90. XX w. prace nad modernizacją wyposażenia wnętrza. W związku ze zbliżającym się rokiem 2000 – rokiem dwumilenijnym chrześcijaństwa proboszcz ks. Zdzisław Pyszka zdecydował o zmianie dotychczasowego wystroju wnętrza kościoła, ponieważ wszystkie elementy pierwotnego wystroju z lat 60. miały już po trzydzieści lat i były mocno wysłużone. Zamierzeniem proboszcza było stworzenie takiego wystroju świątyni, którego forma i styl będą lepiej współgrały z gotycką architekturą, niż modernizujące betonowe ołtarze i ambona. W dniu 27 września 1997 r. doszło do spotkania w kościele św. Mikołaja z ks. Czesławem Mazurem, referentem ds. Sztuki Kościelnej i Diecezjalnym Konserwatorem Zabytków w Kurii Metropolitalnej Wrocławskiej. Zaakceptował on wstępnie propozycje proboszcza, przygotowane w oparciu o projekty pana Jerzego Masternaka z Kotowic. Zakładały one przede wszystkim modernizację wszystkich ołtarzy, w tym ołtarza soborowego, oraz przeniesienie gotyckiego ołtarza z Bąkowa z nawy północnej do nawy głównej.
Prace modernizacyjne przy wystroju rozpoczęto w styczniu 1998 r. od montażu drewnianej okładziny na betonowej balustradzie empory organowej, wykonanej w 1967 r. Tuż po świętach Wielkanocy 1998 r. rozpoczęła się przebudowa części prezbiterialnej i usytuowanie w niej średniowiecznego tryptyku z Bąkowa. W styczniu 2002 r. ołtarz otrzymał dekoracyjne zwieńczenie w formie sześciu aplikacji z dekoracją snycerską w formie liści dębowych z krzyżem równoramiennym na osi. Okazało się wtedy, iż stan jego zachowania jest tak zły, iż wymaga natychmiastowej konserwacji. Stało się to dopiero w latach 2009-2010, kiedy to w pracowni Marii Regulińskiej przywrócono ołtarzowi jego pierwotną świetność. Datę poświęcenia ołtarza po konserwacji, której dokonał w dniu 6 grudnia 2010 r. arcybiskup Marian Gołębiewski, metropolita wrocławski od 2004 r., można uznać za zakończenie modernizacji ołtarza głównego. Ołtarze w nawach bocznych zostały zmodernizowane w latach 1996-1999. Kolejnymi nowymi elementami wystroju z przełomu XX i XX w. były meble i detale snycerskie w części prezbiterialnej, które z inicjatywy księdza Pyszki, zaprojektował Jerzy Masternak, a wykonała stolarnia Janusza Maciochy. W tej samej stolarni w 2011 r. wykonane zostało sześć rzędów nowych ławek z oparciami, które ustawione zostały z przodu, po obu stronach, nawy głównej. Zastąpiły one stojące w tych miejscach ławki bez oparć. Ich forma była identyczna z tymi stojącymi dalej, które powstały w 1967 r. w stolarni Juliana Sandurskiego. W tym samym roku nowe obramienia otrzymały też stacje Drogi Krzyżowej. Jeszcze we wrześniu 1998 r. zapada decyzja o wykonaniu kamiennej kopii pierwotnej renesansowej chrzcielnicy, która została ostatecznie wykonana w końcu 2000 r.
W 1995 r. ksiądz proboszcz Pyszka, inspirowany wyglądem innych śląskich gotyckich kościołów, które w latach 50. i 60. XX w. ozdobione zostały witrażami, podjął decyzję o wstawieniu podobnych do okien prezbiterium kościoła św. Mikołaja. Ich projekty przygotował Jerzy Masternak z Kotowic. Jeszcze w tym samym roku Pracownia Witraży Wacława Konsencjusza ze Strzelina przygotowała oszklenie siedmiu okien nawy głównej kościoła św. Mikołaja od strony południowej. Od 1995 do 1996 trwał montaż trzech okien prezbiterium z przedstawieniem św. Mikołaja. W 1997 r. powstały witraże w oknach na zakończeniach naw południowej i północnej oraz okna w nawie głównej po stronie północnej. Dzięki zapobiegliwości księdza Pyszki wykonanie wszystkich przeszkleń było możliwe, bo przyczyniali się do tego hojni sponsorzy i darczyńcy. W początkach 1998 r. rozpoczęły się przygotowania do wymiany okien w kaplicy św. św. Barbary i Katarzyny. Ostatecznie przeszklenie wszystkich okien w kościele zakończyło się w końcu 1999 r.
Plany księdza proboszcza Zdzisława Pyszki zakładały, iż we wnętrzu kościoła powinno znaleźć się więcej elementów nawiązujących do gotyckiego charakteru świątyni. W 1995 r. podpisał on z dyrektorem Zespołu Szkół Budowlanych w Brzegu umowę na wykonanie do wnętrza kościoła kopii gotyckich dzieł. Zakładała ona, iż absolwenci klasy renowacji i sztukatorstwa Liceum Zawodowego wykonają w ramach tzw. pracy końcowej dzieła ze stiuku, które zostaną przekazane parafii, aby udekorować wnętrze kościoła. Największym wyzwaniem dla uczniów było wykonanie kopii czterech gotyckich figur pochodzących z kościoła św. Mikołaja, które flankują w tej chwili nastawę gotyckiego tryptyku z Bąkowa.
Ważnym wydarzeniem w życiu brzeskiej parafii św. Mikołaja było postawienie pomnika Jana Pawła II na placu po południowej stronie kościoła. W tym celu został powołany Komitet Budowy Pomnika, a jego aktywnym członkiem był ksiądz proboszcz Pyszka. W dniu 14 września 2008 r., w święto Podwyższenia Krzyża Świętego Brzeg przeżywał uroczyste odsłonięcie pomnika Jana Pawła II. Teraz parafia organizuje przy nim spotkania modlitewne i inne ważne wydarzenia religijne.
Za kadencji proboszcza Zdzisława Pyszki w kościele św. Mikołaja obserwować można też było wyraźne ożywienie aktywności koncertowej. Brzeg i parafia zawdzięczał to dwóm pochodzącym z Brzegu znakomitościom artystycznym – wybitnemu dyrygentowi niemieckiemu Kurtowi Masurowi oraz śpiewakowi i organizatorowi życia muzycznego Janowi Milunowi. Proboszczowanie księdza Pyszki zbiegło się w czasie z organizowaniem w Brzegu festiwali muzycznych. Ich organizatorami byli absolwenci Akademii Muzycznej we Wrocławiu Janusz Telejko i Mirosław Gąsieniec. Współpracowali oni aktywnie z parafią św. Mikołaja i stojącego na jej czele proboszczem Pyszką. Większość koncertów odbywała się właśnie w gotyckiej świątyni, w której gościł wielokrotnie Kurt Masur.
Ksiądz proboszcz był otwarty na różne nowe inicjatywy, pobudzające aktywność religijną. Zgodził się bez problemu na zorganizowanie w Brzegu, z inicjatywy i z błogosławieństwem parafii św. Mikołaja, Festiwalu Piosenki Religijnej „Corda Cordi” (Serce sercu). Festiwal Piosenki Religijnej odbywał się corocznie w okresie ferii zimowych. Inicjatorem i pomysłodawcą tego festiwalu był ks. Mariusz Bąkowski, pracujący od 1995 r. w parafii Św. Mikołaja. Chciał on zorganizować przedsięwzięcie kulturalne, które byłoby okazją dla młodzieży odpoczywającej na feriach zimowych, do zaprezentowania swoich zainteresowań i zamiłowań wokalnych, opierających się na repertuarze religijnym. Idea powstania festiwalu miała uświadomić młodym ludziom, iż świat w którym żyją nie jest tak zły i przepełniony przemocą jak niekiedy może się wydawać. Ksiądz proboszcz wspierał to wydarzenie także materialnie.

To tylko niektóre z wielu działań tego wyjątkowego proboszcza Zdzisława Pyszki, który zasługuje nie tylko ze strony parafian, ale także wielu brzeżan, na wielką wdzięczność i słowa uznania, za to co zrobił dla naszej lokalnej społeczności przez te 33 lata swej posługi. Na dalsze lata życzę księdzu dużo, dużo zdrowia i wszelkiej pomyślności.
Na koniec chciałbym wyrazić swoje zdziwienie decyzją Kurii Wrocławskiej, która postanowiła nie powoływa
następcy księdza proboszcza, a ustanowiła jedynie administratora parafii. Przy tak dużej wspólnocie, z tak wielką, cenną świątynią może to spowodować jej zapaść, a zabytkowy kościół bez gospodarza zacznie bardzo gwałtownie ulegać degradacji, jak zarządzany prze tą samą Kurię brzeski kościół pw. św. św. Piotra i Pawła.

Romuald Nowak