Innowacyjny program opieki dla osób starszych. Takiej formy wsparcia jeszcze nie było

Zdjęcie: Nowy program opieki dla seniorów 75+. Takiego rozwiązania jeszcze nie wprowadzono | foto Archiwum

Rząd kończy z ideą przyznawania osobom starszym wyłącznie pieniędzy. W nowej odsłonie programu „Opieka 75+” wprowadza system bezpłatnych usług opiekuńczych, które mają odpowiadać na najważniejsze potrzeby osób powyżej 75. roku życia. Zamiast dodatku finansowego, seniorzy otrzymają do 50 godzin darmowego wsparcia miesięcznie. Usługi świadczyć będą wykwalifikowani opiekunowie – w miejscu zamieszkania seniora.

Według wyliczeń, wartość rynkowa takiej pomocy może sięgać 2150 zł brutto miesięcznie, a w niektórych lokalizacjach – przy wyższych kosztach usług – choćby 7500 zł. Na rynku prywatnym godzina opieki kosztuje bowiem od 25 do 150 zł, w zależności od miasta, rodzaju usług i kwalifikacji opiekuna.

W czym będą pomagać opiekunowie?

Nowy program obejmuje szereg konkretnych usług, które mają wspierać codzienne funkcjonowanie osób starszych:

• pomoc przy przygotowaniu posiłków,
• wsparcie w utrzymaniu higieny osobistej,
• przypominanie i podawanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza,
• umawianie wizyt u lekarzy i badania kontrolne,
• pomoc w utrzymywaniu kontaktów społecznych i aktywizacja seniora.

Wszystko to będzie odbywać się w domu osoby starszej, zgodnie z ustalonym grafikiem i zakresem, dostosowanym indywidualnie do jej sytuacji życiowej i zdrowotnej.

Dla kogo przeznaczone jest nowe świadczenie?

Z programu będą mogły skorzystać osoby, które ukończyły 75 lat i potrzebują codziennego wsparcia – niekoniecznie w pełnym wymiarze, ale w takim, który pozwoli im bezpiecznie i godnie funkcjonować. Szczególny nacisk położono na seniorów, którzy mieszkają samotnie albo nie mają na co dzień wsparcia ze strony bliskich – dzieci lub wnuków, często pracujących zawodowo lub studiujących poza miejscem zamieszkania.

Wprowadzone zostaną także kryteria dochodowe. Osoba samotna będzie musiała wykazać dochód nie wyższy niż 5000 zł brutto miesięcznie. W gospodarstwach domowych zastosowany zostanie przelicznik w oparciu o minimalne wynagrodzenie – dla jednoosobowego gospodarstwa będzie to dwukrotność, a dla wieloosobowego potrójność pensji minimalnej. Rząd zapowiada, iż limity będą corocznie aktualizowane – m.in. w oparciu o wskaźniki inflacji.

Gdzie i jak składać wnioski?

Aby otrzymać wsparcie w ramach programu „Opieka 75+”, konieczne będzie złożenie odpowiedniego wniosku w urzędzie gminy lub ośrodku pomocy społecznej. Do dokumentacji trzeba będzie dołączyć:

• dowód osobisty,
• zaświadczenie o dochodach (np. z ZUS),
• opinię lekarską wskazującą na potrzebę pomocy w codziennym funkcjonowaniu.

Na podstawie tych dokumentów oraz oceny sytuacji seniora, urzędnicy ustalą, czy przysługuje świadczenie i w jakim wymiarze godzin miesięcznie. W praktyce oznacza to, iż jedna osoba może otrzymać np. 20, 30 albo maksymalnie 50 godzin wsparcia – w zależności od realnych potrzeb.

Kto będzie realizował usługi opiekuńcze?

Rząd nie zamierza bezpośrednio zatrudniać opiekunów. Realizacją świadczenia zajmą się gminy, które będą mogły zawierać umowy z organizacjami pozarządowymi i prywatnymi firmami opiekuńczymi. Te podmioty będą odpowiedzialne za rekrutację opiekunów, ich przeszkolenie oraz jakość świadczonych usług.

Kluczowe ma być zagwarantowanie, iż osoby pracujące z seniorami będą posiadać odpowiednie kompetencje – zarówno miękkie (cierpliwość, empatia), jak i twarde (znajomość podstaw medycyny, opieki geriatrycznej). Ministerstwo zapowiedziało, iż będzie monitorować jakość usług i reagować w przypadkach nadużyć lub nieprawidłowości.

Dlaczego program jest potrzebny?

W Polsce żyje dziś ponad 2,7 miliona osób powyżej 75. roku życia. Wiele z nich walczy z ograniczoną mobilnością, chorobami przewlekłymi, samotnością. Często brakuje im codziennego wsparcia – szczególnie jeżeli ich dzieci mieszkają daleko lub pracują zawodowo. Problemem stają się najprostsze czynności: zakupy, sprzątanie, toaleta, przygotowywanie posiłków.

Wprowadzenie programu „Opieka 75+” ma na celu ułatwienie życia tym osobom oraz zapewnienie im jak najdłuższego pozostania w swoim domu, zamiast kierowania ich do domów opieki społecznej czy szpitali. To także sposób na odciążenie rodzin, które dziś niejednokrotnie łączą pracę zawodową z opieką nad starszymi rodzicami.

Finansowanie i rozwój programu

W 2025 roku rząd przeznaczył na realizację programu „Opieka 75+” kwotę 80 mln zł. Choć pełne wdrożenie nowego systemu nastąpi dopiero w 2026 roku, środki mają być sukcesywnie zwiększane. Zgodnie z zapowiedziami, ich wysokość będzie dostosowywana do poziomu inflacji, kosztów zatrudnienia opiekunów oraz liczby osób uprawnionych do świadczenia.

W dłuższej perspektywie program może objąć choćby kilkaset tysięcy seniorów rocznie. Dlatego rząd zakłada również stworzenie ogólnopolskiego systemu monitorowania efektywności wsparcia oraz wdrożenie cyfrowych narzędzi – takich jak aplikacje do koordynowania pracy opiekunów czy platformy zgłaszania potrzeb przez rodziny seniorów.

Nowy model polityki senioralnej

Program „Opieka 75+” wpisuje się w szerszy trend zmiany podejścia do polityki społecznej wobec osób starszych. Dotychczasowe rozwiązania koncentrowały się głównie na świadczeniach pieniężnych – emeryturach, dodatkach, jednorazowych zapomogach. Nowy model zakłada świadczenia rzeczowe, dopasowane do realnych potrzeb.

To także odpowiedź na rosnące wyzwania demograficzne – społeczeństwo się starzeje, a liczba osób w wieku 75+ będzie dynamicznie rosnąć. Zdaniem rządu, tylko rozwój usług opiekuńczych i budowanie lokalnych sieci wsparcia pozwoli odpowiedzieć na te zmiany. W dłuższym okresie ma to również przynieść oszczędności – zapobiegając konieczności kierowania seniorów do kosztownych placówek całodobowych.