Groźne ostrzeżenie MFW. Świat stoi u progu wielkiego kryzysu

Międzynarodowy Fundusz Walutowy publikuje niepokojące prognozy, które mogą fundamentalnie zmienić postrzeganie globalnej sytuacji ekonomicznej przez rządy, inwestorów i przedsiębiorców na całym świecie. W najnowszym wydaniu raportu „World Economic Outlook” z kwietnia 2025 roku organizacja dokonała znaczących korekt swoich wcześniejszych szacunków, przedstawiając obraz światowej gospodarki, która zwalnia w tempie nienotowanym od wielu lat. Rewizja prognoz w dół sygnalizuje narastające problemy strukturalne oraz rosnące ryzyko związane z napięciami geopolitycznymi, które coraz mocniej odciskają swoje piętno na globalnych procesach gospodarczych.

fot. Warszawa w Pigułce

Najnowsze dane przedstawione przez ekonomistów MFW wskazują, iż światowa gospodarka będzie rozwijać się znacznie wolniej niż wcześniej przewidywano. Globalny wzrost produktu krajowego brutto w roku 2025 ma osiągnąć jedynie 2,8 procent, podczas gdy w kolejnym roku tempo to nieznacznie przyspieszy do 3,0 procent. Te liczby reprezentują dramatyczną korektę w stosunku do poprzednich prognoz, obniżając oczekiwania o pełne 0,5 punktu procentowego. Taka skala rewizji w oficjalnych prognozach MFW jest zjawiskiem rzadkim i sygnalizuje poważne obawy instytucji co do kierunku, w którym zmierza globalna ekonomia.

Zespół analityków Funduszu zidentyfikował szereg wzajemnie powiązanych czynników, które przyczyniły się do tak pesymistycznej korekty oczekiwań gospodarczych. Na pierwszym miejscu wśród przyczyn tego pogorszenia znajdują się narastające napięcia geopolityczne, które w ostatnich miesiącach nasiliły się na niespotykaną dotąd skalę. Nowe konflikty handlowe między największymi gospodarkami światowymi, wprowadzanie wzajemnych ceł i barier taryfowych oraz rosnąca niepewność polityczna w kluczowych regionach świata wywierają destrukcyjny wpływ na międzynarodową wymianę handlową oraz podkopują zaufanie inwestorów do stabilności rynków globalnych.

Kolejnym istotnym elementem wpływającym na osłabienie dynamiki gospodarczej jest utrzymywanie się podwyższonej inflacji w wielu krajach oraz związana z tym konieczność prowadzenia restrykcyjnej polityki pieniężnej przez banki centralne. Wysokie stopy procentowe, które miały być tymczasowym narzędziem walki z inflacją, przedłużają się w czasie i coraz bardziej ograniczają konsumpcję gospodarstw domowych oraz poziom inwestycji przedsiębiorstw. Ta sytuacja tworzy swoiste błędne koło, w którym środki zastosowane do stabilizacji cen jednocześnie hamują wzrost gospodarczy.

Szczególnie niepokojące jest wyraźne spowolnienie gospodarcze w największych ekonomiach świata, które tradycyjnie pełnią rolę motorów globalnego wzrostu. Stany Zjednoczone, będące największą gospodarką na świecie, mają według prognoz MFW osiągnąć wzrost PKB na poziomie zaledwie 1,8 procent, co stanowi znaczące osłabienie w porównaniu z historyczną dynamiką amerykańskiej ekonomii. Podobnie niepokojąco przedstawia się sytuacja w Chinach, gdzie oczekiwany wzrost na poziomie 4,0 procent, choć przez cały czas relatywnie wysoki, jest znacznie niższy od tempa rozwoju, które chińska gospodarka utrzymywała przez ostatnie dekady i które było kluczowym czynnikiem napędzającym globalny wzrost.

Najnowszy raport MFW ujawnia również pogłębiającą się przepaść między różnymi regionami świata pod względem perspektyw gospodarczych. Gospodarki rozwinięte, skupiające najbogatsze kraje świata, mają osiągnąć w 2025 roku wzrost na skromnym poziomie 1,4 procent, co odzwierciedla strukturalne problemy tych ekonomii, w tym starzejące się społeczeństwa, wysokie zadłużenie publiczne oraz wyczerpywanie się tradycyjnych źródeł wzrostu produktywności. W przeciwieństwie do tego, kraje rozwijające się oraz gospodarki rynków wschodzących mają utrzymać znacznie wyższą dynamikę wzrostu na poziomie 3,7 procent, choć choćby te relatywnie optymistyczne prognozy są niższe niż w poprzednich prognozach.

Wśród tej globalnej niepewności Polska prezentuje się stosunkowo korzystnie, co potwierdza odporność polskiej gospodarki na zewnętrzne zawirowania. Według najnowszych szacunków MFW, Polska ma osiągnąć wzrost gospodarczy na poziomie 3,5 procent w 2025 roku oraz 3,3 procent w roku następnym. Te prognozy sytuują polską gospodarkę znacznie powyżej średniej dla gospodarek rozwiniętych i odzwierciedlają szereg strukturalnych przewag kraju. Fundusz szczególnie podkreśla stabilność polskiego popytu wewnętrznego, który pozostaje motorem wzrostu choćby w obliczu zewnętrznych perturbacji gospodarczych.

Istotnym czynnikiem wspierającym polską gospodarkę jest kontynuacja napływu środków z funduszy europejskich, które finansują strategiczne inwestycje infrastrukturalne oraz projekty modernizacyjne w różnych sektorach gospodarki. Te dodatkowe środki nie tylko stymulują bezpośrednio wzrost gospodarczy poprzez zwiększone wydatki publiczne, ale również przyczyniają się do poprawy długoterminowej konkurencyjności polskiej ekonomii. Równie ważna jest względna odporność polskiego rynku pracy, który charakteryzuje się niską stopą bezrobocia oraz rosnącymi płacami, co wspiera konsumpcję prywatną będącą kluczowym składnikiem polskiego PKB.

Analiza przedstawiona w raporcie MFW wykracza poza proste prognozy liczbowe i zawiera szereg ważnych zaleceń dla decydentów politycznych na całym świecie. Fundusz apeluje o znacznie lepszą koordynację działań międzynarodowych, argumentując, iż w obliczu globalnych wyzwań gospodarczych izolacjonistyczne podejście poszczególnych państw może tylko pogłębić istniejące problemy. Szczególny nacisk zostaje położony na konieczność wzmocnienia odporności międzynarodowych łańcuchów dostaw, które w ostatnich latach wielokrotnie demonstrowały swoją wrażliwość na różnego rodzaju szoki zewnętrzne.

Jednym z kluczowych postulatów zawartych w raporcie jest pilna potrzeba zwiększenia wsparcia dla gospodarek najbardziej narażonych na skutki zewnętrznych perturbacji ekonomicznych. Kraje o niskich dochodach oraz te gospodarki, które są silnie uzależnione od eksportu surowców naturalnych, znajdą się w szczególnie trudnej sytuacji w obliczu globalnego spowolnienia. MFW zaleca wprowadzenie mechanizmów finansowego wsparcia oraz programów pomocy technicznej, które pomogłyby tym krajom przejść przez trudny okres oraz zbudować bardziej zrównoważone fundamenty gospodarczego rozwoju.

Raport podkreśla również znaczenie inwestycji w zrównoważony rozwój jako długoterminowej strategii wzmacniania odporności gospodarczej. Transformacja energetyczna, digitalizacja oraz inwestycje w edukację i innowacje są przedstawiane nie tylko jako cele same w sobie, ale jako konkretne narzędzia budowania gospodarczej stabilności w obliczu narastających wyzwań globalnych. Fundusz argumentuje, iż kraje, które już teraz będą inwestować w te obszary, będą lepiej przygotowane do radzenia sobie z przyszłymi kryzysami.

Szczególną uwagę w dokumencie poświęca się kwestii polityki fiskalnej oraz monetarnej w warunkach zwiększonej niepewności gospodarczej. MFW ostrzega przed nadmiernie restrykcyjną polityką, która może pogłębić spowolnienie gospodarcze, ale jednocześnie przestrzega przed zbyt ekspansywnym podejściem, które mogłoby doprowadzić do destabilizacji finansów publicznych. Fundusz zaleca elastyczne podejście, które pozwoli na dostosowywanie instrumentów polityki gospodarczej do zmieniających się warunków, zachowując jednocześnie długoterminową stabilność fiskalną.