Dramatyczny wzrost kosztów doprowadził do rewolucji w zasiłkach. Państwo wypłaci choćby 7 tysięcy złotych

Polski system wsparcia społecznego przechodzi fundamentalną transformację w odpowiedzi na dramatyczny wzrost kosztów pochówku, który w ostatnich latach doprowadził do sytuacji, w której wiele rodzin nie stać na godne pożegnanie swoich bliskich. Prezydent Rzeczypospolitej podpisał przełomową nowelizację ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która wprowadza pierwszą od czternastu lat podwyżkę zasiłku pogrzebowego z dotychczasowych czterech tysięcy złotych do siedmiu tysięcy złotych miesięcznie, co stanowi wzrost o siedemdziesiąt pięć procent i ma przynieść ulgę milionom polskich gospodarstw domowych borykających się z rosnącymi kosztami ceremonialnymi.

Fot. Warszawa w Pigułce

Ta historyczna zmiana, która wejdzie w życie od pierwszego stycznia dwudziestego dwudziestego szóstego roku, jest bezpośrednią odpowiedzią na alarmujące sygnały płynące ze społeczeństwa, gdzie coraz więcej rodzin walczy z niemożnością pokrycia podstawowych kosztów związanych z organizacją pogrzebu. Od dwudziestego jedenastego roku, kiedy ostatni raz podwyższano wysokość zasiłku pogrzebowego, ceny usług funeralnych wzrosły dramatycznie, często przekraczając możliwości finansowe przeciętnych polskich gospodarstw domowych i zmuszając je do zadłużania się lub rezygnacji z tradycyjnych form pożegnania zmarłych.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, przygotowując tę nowelizację, przeprowadziło szczegółową analizę rzeczywistych kosztów pochówku w Polsce, która ujawniła ogromną przepaść między dotychczasową wysokością zasiłku a faktycznymi wydatkami, jakie muszą ponieść rodziny organizujące pogrzeby. Średni koszt pogrzebu w Polsce często przekracza dziesięć tysięcy złotych, uwzględniając opłaty za usługi zakładu pogrzebowego, trumnę, ceremonię religijną, oprawę muzyczną, kwiaty, stypy oraz miejsce pochówku, co oznacza, iż dotychczasowy zasiłek pokrywał zaledwie około czterdziestu procent rzeczywistych wydatków.

Inflacja, która szczególnie dotkliwie wpłynęła na sektor usług, spowodowała, iż realna wartość zasiłku pogrzebowego systematycznie malała przez ostatnie lata, czyniąc go coraz mniej efektywnym narzędziem wsparcia społecznego. Wzrost cen usług pogrzebowych w ostatnich latach często przekraczał ogólny poziom inflacji, co wynikało z rosnących kosztów materiałów, wynagrodzeń w branży funeralnej oraz zwiększających się wymagań sanitarnych i administracyjnych związanych z organizacją ceremonii pogrzebowych.

Nowelizacja wprowadza również rewolucyjny mechanizm automatycznej waloryzacji, który ma zapewnić, iż wartość zasiłku pogrzebowego nie będzie więcej systematycznie erodowana przez inflację. Od pierwszego marca każdego roku zasiłek będzie automatycznie podwyższany, jeżeli inflacja w roku poprzednim przekroczy pięć procent, co stanowi istotną innowację w polskim systemie świadczeń społecznych i gwarantuje utrzymanie realnej wartości wsparcia dla rodzin w trudnych momentach.

Ten mechanizm waloryzacyjny jest szczególnie istotny w kontekście obecnej sytuacji ekonomicznej, gdzie wysoka inflacja stała się stałym elementem polskiej rzeczywistości gospodarczej. Automatyczna waloryzacja oznacza, iż rodziny nie będą musiały czekać na kolejne interwencje polityczne czy społeczne protesty, aby zasiłek pogrzebowy został dostosowany do aktualnych realiów cenowych, co zapewnia przewidywalność i stabilność wsparcia finansowego w najtrudniejszych momentach życia.

Nowe przepisy wprowadzają również całkowicie nowy instrument wsparcia w postaci zasiłku celowego dla osób, które pokryły koszty pogrzebu w sytuacjach szczególnie obciążających finansowo. Ten dodatkowy zasiłek ma być przyznawany bez kryterium dochodowego osobom, które musiały ponieść nadzwyczajne koszty związane z pochówkiem, takie jak sprowadzenie zwłok z zagranicy, dłuższe przechowywanie ciała w chłodni zakładu medycyny sądowej, czy organizacja pogrzebu w szczególnie trudnych okolicznościach wymagających dodatkowych procedur medycznych lub administracyjnych.

Rezygnacja z kryterium dochodowego przy przyznawaniu zasiłku celowego stanowi istotną zmianę filozoficzną w podejściu do wsparcia społecznego, uznając, iż śmierć bliskiej osoby i związane z nią koszty mogą dotknąć każdą rodzinę, niezależnie od jej sytuacji materialnej. Szczególnie w przypadku nagłych zgonów za granicą czy długotrwałych procedur medyczno-prawnych, koszty mogą osiągnąć dziesiątki tysięcy złotych, przekraczając możliwości finansowe choćby zamożnych rodzin.

Przykłady nadzwyczajnych kosztów, które mogą być pokryte z zasiłku celowego, obejmują między innymi transport zwłok z odległych krajów, co może kosztować kilkadziesiąt tysięcy złotych, szczególnie gdy wymagane są specjalne procedury konserwacyjne lub dodatkowa dokumentacja. Długotrwałe przechowywanie ciała w chłodni, konieczne w przypadku skomplikowanych spraw prawnych lub opóźnień w procedurach administracyjnych, również może generować znaczące koszty, które dotychczas w pełni obciążały rodziny zmarłych.

Budżetowe konsekwencje wprowadzenia nowych regulacji są znaczące i odzwierciedlają skalę potrzeb społecznych w tym zakresie. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej szacuje, iż sama podwyżka zasiłku pogrzebowego będzie kosztowała budżet państwa jeden miliard dwieście milionów złotych rocznie, co pokazuje, jak wiele polskich rodzin korzysta z tego świadczenia i jak istotne jest to wsparcie w strukturze wydatków społecznych.

Ta astronomiczna kwota budżetowa odzwierciedla nie tylko liczbę zgonów w Polsce, która rocznie wynosi około czterystu tysięcy osób, ale również fakt, iż praktycznie w każdym przypadku rodziny ubiegają się o zasiłek pogrzebowy jako podstawową formę wsparcia finansowego. Wzrost wydatków budżetowych o ponad miliard złotych rocznie stanowi znaczące obciążenie dla finansów publicznych, ale jednocześnie pokazuje wagę, jaką rząd przywiązuje do wsparcia obywateli w najtrudniejszych momentach ich życia.

Wprowadzenie nowych przepisów od stycznia dwudziestego dwudziestego szóstego roku daje instytucjom odpowiedzialnym za wypłacanie świadczeń czas na przygotowanie systemów informatycznych oraz procedur administracyjnych do obsługi zwiększonych kwot oraz nowych rodzajów zasiłków. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który jest główną instytucją wypłacającą zasiłki pogrzebowe, będzie musiał dostosować swoje systemy do automatycznej waloryzacji oraz procedur przyznawania zasiłków celowych.

Społeczne znaczenie tej reformy wykracza daleko poza same kwoty finansowe i dotyka fundamentalnych wartości związanych z godnością człowieka oraz prawem do godnego pożegnania. W polskiej kulturze pogrzeb ma głębokie znaczenie społeczne i religijne, a niemożność zorganizowania odpowiedniej ceremonii często prowadzi do długotrwałego cierpienia psychicznego rodzin oraz poczucia społecznej degradacji. Zwiększenie wsparcia finansowego może przywrócić wielu rodzinom możliwość organizacji pogrzebów zgodnych z ich tradycjami i oczekiwaniami.

Branża usług funeralnych, która w ostatnich latach borykała się z rosnącą liczbą klientów niezdolnych do opłacenia pełnych kosztów ceremonii, również odczuje pozytywne skutki reformy. Zwiększone wsparcie państwowe może przyczynić się do stabilizacji rynku usług pogrzebowych oraz umożliwić zakładom pogrzebowym oferowanie bardziej kompleksowych usług bez obawy o problemy z płatnościami ze strony klientów.

Długoterminowe perspektywy reformy zasiłków pogrzebowych są pozytywne, szczególnie w kontekście wprowadzonego mechanizmu automatycznej waloryzacji, który powinien zapewnić utrzymanie realnej wartości wsparcia przez kolejne lata. Ta systemowa zmiana może również stać się modelem dla innych świadczeń społecznych, gdzie problema erozji wartości przez inflację stanowi stały problem dla skuteczności polityki społecznej.

Jednak choćby po wprowadzeniu reformy zasiłek pogrzebowy w wysokości siedmiu tysięcy złotych może okazać się niewystarczający dla pokrycia pełnych kosztów pogrzebu, szczególnie w większych miastach, gdzie ceny usług funeralnych są systematycznie wyższe niż średnia krajowa. Rodziny przez cały czas będą musiały dopłacać do organizacji ceremonii, ale skala tej dopłaty znacząco się zmniejszy, co może uczynić godne pożegnanie dostępnym dla znacznie szerszego grona polskich obywateli.

źródło: rmf.fm/PAP/Warszawa w Pigułce